mitch is jonge mantelzorger

Ongeveer een kwart van de Nederlandse kinderen en jongeren onder de 25 jaar is jonge mantelzorger. Zij helpen mee met de zorg van een dierbare die een chronische ziekte, beperking, psychische kwetsbaarheid of verslaving heeft, bijvoorbeeld met lichamelijke zorg of huishoudelijke taken. Omdat ze hiermee opgroeien, zien ze hun hulp vaak als vanzelfsprekend en herkennen ze zichzelf niet als jonge mantelzorger. Toch moeten ze altijd rekening houden met de ziekte of beperking en maken ze zich meer zorgen dan leeftijdsgenoten. Hierdoor kunnen ze niet onbezorgd kind of jongere zijn. Waardoor er steeds minder tijd overblijft voor het schoolwerk en de omgang met vrienden. Bovendien, door al die stress en onzekerheid kunnen ze zelf kampen met psychische of fysieke klachten. Zoals bij Mitch van den Broek (24).

Tekst en fotografie: Hans Peters

Zolang hij zich kan herinneren is Mitch mantelzorger van zijn moeder. Mitch: “Ze heeft Multiple Sclerose (MS), een chronische aandoening aan het centrale zenuwstelstel (hersenen, ruggenmerg en oogzenuwen). Ik heb in al die jaren haar lichaam achteruit zien gaan. Ze kon steeds slechter zien en lopen. Op mijn vierde kwam ze in een rolstoel terecht. Mijn vader en ik moesten steeds meer taken overnemen. Op zeer jonge leeftijd hielp ik met schoonmaken en koken. Ook ging ik mee naar de huisarts. Later hielp ik haar in- en uit bed. Zette ik haar in de rolstoel en leegde ik haar katheterzak. En deed ik de boodschappen. Als mijn vader van zijn werk kwam, nam hij het van me over.” Van een onbezorgde jeugd was geen sprake. “We wonen in De Reeshof. Omdat ik soms snel naar huis moest om voor mijn moeder te zorgen, moest ik altijd in de buurt buiten spelen. Pannenkoekenhuis De Zeven Geitjes was al te ver.”

Combinatie van zorg en school eiste zijn tol

Hij kreeg opvoedingsproblemen. “Op de basisschool dachten docenten dat ik autisme had en werd ik overgeplaatst naar het speciaal onderwijs. Jeugdzorg bepaalde dat ik twee keer per week naar de naschoolse opvang moest. Er viel veel weg. Ik kon niet thuis zijn om voor mijn moeder te zorgen, maar ook niet bij mijn vrienden zijn.” Op de middelbare school raakte hij in een isolement. Mitch: “Ik veranderde van extravert naar introvert. Ik had geen behoefte aan gesprekken met leerlingen of leraren. De combinatie van zorg en school eiste zijn tol. Alles wat thuis gebeurde, nam ik in mijn hoofd mee naar school. Vooral toen mijn moeder vanwege een longembolie werd opgenomen in het ziekenhuis. Dat had zo’n impact: ik belandde in een depressie. Ik was vaak ziek en mijn schoolprestaties holden achteruit.” Ondertussen werd de zorg zwaarder. Mitch: “Vanaf mijn tiende moest ik elke ochtend mijn moeder uit bed halen, haar in de rolstoel zetten, naar de traplift brengen, en haar beneden weer in de rolstoel zetten. ’s Avonds hetzelfde ritueel, maar dan andersom. Dat was een flinke workout, maar ik kreeg er wel rugklachten door. Pas toen ik 17 werd, kregen we tilliften. Dat scheelde een stuk.”

“Mijn moeder heeft er niets aan als ik word uitgeschakeld“

Na de middelbare school volgde hij een opleiding voor ruimtelijk vormgever. Mitch: “Ik was veel met kunst bezig. Nu nog steeds, eigenlijk. Toch zat ik er niet op mijn gemak. Ik had bij leraren de thuissituatie doorgegeven. Ik had niet het gevoel dat er echt naar me geluisterd werd. Ik moest tachtig uur stage lopen in een tuincentrum. Naast een kerstshow inrichten, moest ik ook kassadiensten draaien. Dat was niet de afspraak, want ik ben vormgever. Op school zeiden ze ‘maak maar gewoon je stage af’. Het werd teveel voor me. Alles kwam op mij neer.” Mitch heeft een te kleine knieschrijf. Hierdoor kan zijn knie zomaar uit de kom schieten. Mitch: “Dat kan al gebeuren bij het fietsen. Daarom reis ik met de bus. Mijn tweede stage was bij een bedrijf dat decors maakt voor De Efteling. Daar moest ik vanaf de bovenste plank een decorstuk tillen van 25 kilo. Dat weigerde ik. De opzichter zei ‘je doet dit, of je gaat weg’. Toen koos ik het laatste. Ik wilde niet het risico lopen dat mijn knie uit de kom zou schieten. Mijn moeder heeft er niks aan als ik word uitgeschakeld.”

aLS EEN VIS IN HET WATER

Jouw hulp is essentieel, niet vanzelfsprekend

Als hij terugkijkt, wat zou hij anders gedaan hebben? Mitch: “Sowieso eerder aan de bel trekken. Ik vond mijn hulp vanzelfsprekend en zag mezelf als een normale jongen, die een beetje meer voor zijn moeder zorgde dan een andere jongere. Dat is ook het lastige eraan, als je niet weet dat je mantelzorger bent, weet je ook niet precies waar de problemen vandaan komen. Als ik bij docenten kenbaar had gemaakt wat er werkelijk aan de hand was, had ik eerder medeleven, begrip en hulp kunnen krijgen. Dat kreeg ik pas bij de docenten op de opleiding voor Social Works. Logisch, sociaal werk zit in hun bloed. Ze vragen door en zien meteen aan me als er iets aan de hand is.” Hij wil dan ook alle jonge mantelzorgers aanraden om zo snel mogelijk uit de kast te komen als mantelzorger. Mitch: “Je ziet aan de cijfers dat veel jonge mantelzorgers worstelen met gezondheidsproblemen omdat ze zich niet uiten. Als je iemand zoekt waarmee je kunt praten en je veilig bij voelt, kan die persoon kijken wat hij voor je kan betekenen als het niet goed gaat. Bijvoorbeeld doorverwijzen naar professionals, ervaringsdeskundigen of mantelzorgondersteuning van R-Newt Jongerenwerk. Zelf wil ik ook als ervaringsdeskundige ondersteuning geven aan jonge mantelzorgers. Ze duidelijk maken dat mantelzorg niet vanzelfsprekend is, maar essentieel. Dat ze daar best trots op mogen zijn. Maar ze ook meegeven dat ze af en toe aan zichzelf mogen denken en plezier mogen hebben. En dat kan samen met gelijkgestemde jonge mantelzorgers en/of ervaringsdeskundigen. Die je horen en begrip voor je hebben.”